تاثیر سطوح مختلف ژئومرفولوژیک بر تکامل خاک‌ها با استفاده از تغییرات پدوژنیک و ‌شکل‌های مختلف آهن در منطقه مرند، آذربایجان شرقی

تکامل خاک‌ها در یک منطقه تحت تأثیر نوع، شدت تأثیر عوامل و فرآیندهای خاکسازی بوده و ‌می‌تواند با استفاده از برخی ویژگی‌های خاک همانند میزان آهن پدوژنیک افق‌های A و B و تغییر شکل آن با زمان و شاخص تجمع اکسیدهای آهن مورد مطالعه قرار گیرد. در این تحقیق، ‌شکل‌های مختلف اکسیدهای آهنِ نه خانواده از یازده پروفیل خاک در منطقه مرند مورد بررسی قرار گرفت. واحدهای ژئومرفولوژیک غالب در منطقه کوه، پدیمنت سنگی، پدیمنت پوشیده، دشت دامنه‌ای و دشت آبرفتی بوده که بر اساس روابط خاک- ژئومرفولوژی درون آنها، هشت سطح ژئومرفولوژیک تعیین گردید. بر اساس مطالعه خصوصیات مرفولوژیکی و فیزیکوشیمیایی خاک و ‌شکل‌های آهن، بین میزان رس با مقادیر آهن کل (Fet)، آهن پدوژنیک (Fed) و آهن ‌بی‌شکل (Feo) و همینطور بین ‌شکل‌های آهن با یکدیگر ارتباط ‌معنی‌داری مشاهده گردید. تغییرات مربوط به ‌شکل‌های مختلف آهن تابع واحدهای ژئومرفولوژیک بوده و از واحد کوه به دشت آبرفتی افزایش می‌یابد اما تغییرات مقادیر Fet، Fed و Feo در درون هر واحد وابسته به پایداری سطح ژئومرفولوژیک ‌می‌باشد. بیشترین مقدار Fed (42/11 گرم برکیلوگرم خاک) و کمترین مقدار آن (53/1 گرم بر کیلوگرم خاک) به ترتیب در افق آرجیلیک دفن شده دشت آبرفتی و واحد کوه مشاهده شد که ‌نشان‌دهنده ناپایداری واحد کوه ‌می‌باشد. خاک‌های سطح پایدار واحد پدیمنت پوشیده (Smp) در اثر فعالیت مستمر فرآیندهای خاکسازی بیشترین تکامل و خاک‌های کوه به دلیل قرار گیری در شیب زیاد و محدودیت پیشروی فرآیندهای خاکساختی، تکامل کمتری نشان دادند.